Bhasha Gaurav – ગુજરાતી ભાષા ગૌરવ બુક PDF free download : ગુજરાત સરકારની ભાષા નિયામકની કચેરી દ્વારા પ્રકાશિત ‘ભાષા ગૌરવ’ પુસ્તિકા ગુજરાતી ભાષાના શુદ્ધ લેખન અને વ્યાકરણ માટેની એક પ્રમાણભૂત માર્ગદર્શિકા છે. વહીવટી તંત્રમાં અને સામાન્ય વ્યવહારમાં ગુજરાતી ભાષાનો ઉપયોગ વધુ પ્રભાવી, શુદ્ધ અને સરળ બને તે હેતુથી આ પુસ્તિકા તૈયાર કરવામાં આવી છે.
આ પુસ્તિકાના આધારે તેની વિસ્તૃત માહિતી નીચે મુજબ છે:
૧. પુસ્તકનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય અને પૃષ્ઠભૂમિ
- વહીવટી સુધારણા: રાજ્ય વહીવટની કાર્યવાહી રાજભાષા ગુજરાતીમાં જ સચોટ રીતે થાય તે માટે કર્મચારીઓ અને અધિકારીઓને માર્ગદર્શન આપવું.
- ભાષાશુદ્ધિની જાગૃતિ: અજાણતાં કે અભાનપણે થતી વ્યાકરણ અને જોડણીની ભૂલોને નિવારવી, કારણ કે સહેજ ભૂલ પણ અર્થનો અનર્થ કરી શકે છે.
- વ્યાકરણનું મહત્વ: પુસ્તિકામાં સંસ્કૃત શ્લોક દ્વારા સમજાવવામાં આવ્યું છે કે જો વ્યાકરણ ન શીખીએ તો ‘સ્વજન’ (સગાં) ને બદલે ‘શ્વજન’ (કૂતરું) અને ‘સકલ’ (બધું) ને બદલે ‘શકલ’ (ટુકડો) જેવી ગંભીર ભૂલો થઈ શકે છે.
૨. પુસ્તિકામાં સમાવિષ્ટ મુખ્ય વિષયો (પ્રકરણો)
આ પુસ્તક કુલ સાત મુખ્ય પ્રકરણોમાં વહેંચાયેલું છે:
- ભાષાનો ઉદ્ભવ અને વિકાસયાત્રા: ગુજરાતી ભાષાનો ૧૦૦૦ વર્ષનો ઇતિહાસ, તેની લિપિ (દેવનાગરીમાંથી ઉતરી આવેલી) અને અન્ય ભાષાઓ (સંસ્કૃત, અરબી, ફારસી, અંગ્રેજી) નો પ્રભાવ.
- અક્ષરશુદ્ધિ: મૂળાક્ષરો (સ્વર-વ્યંજન) ના સાચા મરોડ અને ઉચ્ચારણની સમજ.
- શબ્દશુદ્ધિ: સાચી જોડણીના નિયમો અને પ્રત્યયોનો ઉપયોગ.
- વાક્યશુદ્ધિ: વાક્ય રચનાના સામાન્ય નિયમો અને પદક્રમ.
- અનુસ્વાર: તીવ્ર અને કોમળ અનુસ્વારનો તફાવત અને તેનો યોગ્ય ઉપયોગ.
- વિરામચિહ્નો: પૂર્ણવિરામ, અલ્પવિરામ, પ્રશ્નાર્થચિહ્ન અને અવતરણચિહ્નોનો લખાણમાં સચોટ ઉપયોગ.
- શબ્દકોશ અને જોડણી: સાર્થ જોડણીકોશના આધારે પ્રમાણભૂત જોડણીની સમજ.
૩. લેખનશુદ્ધિના કેટલાક મહત્વના નિયમો
- અક્ષરના મરોડ: ‘½’ (ઘ) અને ‘Ä’ (ધ), ‘x’ (ટ) અને ‘z’ (ડ) જેવા સામ્ય ધરાવતા અક્ષરો લખવામાં ચોકસાઈ રાખવી જરૂરી છે જેથી અર્થ ન બદલાય.
- જોડાક્ષરો: ગુજરાતીમાં જોડાક્ષરો મોટેભાગે દેવનાગરી લિપિ મુજબ લખાય છે. ‘ક્ષ’ (ક્+ષ્) અને ‘જ્ઞ’ (જ્+ઞ્) જેવા વિશિષ્ટ જોડાક્ષરોની સમજ પણ પુસ્તિકામાં અપાઈ છે.
- જોડણીની એકરૂપતા: ગાંધીજીની પ્રેરણાથી તૈયાર થયેલા ‘સાર્થ ગૂજરાતી જોડણીકોશ’ને પ્રમાણભૂત ગણીને તે મુજબ જ લખાણ કરવું જોઈએ.
- અનુસ્વારનો નિયમ: સ્વર પછી નાકમાંથી થતા ઉચ્ચારણને અનુસ્વાર કહે છે (દા.ત. સંયમ, ઊંઘ).
૪. વહીવટી લખાણ માટેની વિશેષતાઓ
- પુસ્તિકામાં વહીવટી પત્રો અને નોંધણીમાં વપરાતા પારિભાષિક શબ્દોની સાચી જોડણીની યાદી આપવામાં આવી છે.
- સામાન્ય રીતે થતી ભૂલો (દા.ત. ‘નુકશાન’ ને બદલે સાચું ‘નુકસાન’, ‘જીલ્લો’ ને બદલે ‘જિલ્લો’) સુધારવા માટે તુલનાત્મક કોષ્ટકો આપેલા છે.
આ પુસ્તિકા માત્ર સરકારી કચેરીઓ પૂરતી સીમિત નથી, પરંતુ દરેક ગુજરાતી ભાષા પ્રેમી, વિદ્યાર્થી અને શિક્ષક માટે ભાષાના ગૌરવને જાળવવા માટેની એક ‘ગીતા’ સમાન છે.